Blog Tunnels in Nederland

Tunnels in Nederland: schade en schande 

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) trekt 200 miljoen euro uit om (nieuwe) verkeerstunnels brandbestendiger te maken. Waarom? Het is gebleken dat de laatste tien jaar een betonmengsel wordt gebruikt dat bij zeer felle branden kan ‘spatten ‘. Dat vormt een extra gevaar voor met name de brandweer en zorgt ervoor dat het herstel van de tunnel na de brand langer duurt dan gewenst. Bovendien wordt er aan getwijfeld of tunnels een grote brand lang genoeg zullen overleven. Een tunnel onder een waterweg dient bij brand daarbij minimaal twee uur overeind te blijven, overige tunnels minimaal é én uur.

De kans op een dergelijke brand, met een energiewaarde van boven de 200MW, is niet zo groot, omdat bijvoorbeeld tankauto ’s met brandstof niet door tunnels mogen rijden. Zo ’n felle tunnelbrand heeft ook nog nooit plaatsgevonden in Nederland, al is dat natuurlijk geen reden om preventieve maatregelen achterwege te laten. Alleen is het jammer dat minister Van Nieuwenhuizen van I&W uitsluitend lijkt te denken aan brandwerende bekleding als oplossing. Het is een manier om het beton tegen de hitte te beschermen, maar er zijn veel effectievere en effici ëntere alternatieven.

Zo ’n alternatief is een sprinklerinstallatie en/of watermistinstallatie. In gebouwen is dit altijd al een uiterst effectieve beveiligingsmaatregel gebleken. Er vinden elk jaar ruim honderd branden plaats met een schade van meer dan een miljoen euro, maar nog nooit in een gebouw met sprinkler- of watermistbeveiliging! 

Is zo ’n systeem dan ook geschikt voor tunnels? Natuurlijk! En ten opzichte van brandwerende bekleding zijn er alleen maar voordelen. Zo kost een sprinklerinstallatie economisch gezien aanzienlijk minder geld. Ook is zo ’n systeem snel en relatief eenvoudig te installeren, waarbij veelal niet eens de hele tunnel afgesloten hoeft te worden. Sprinklers zorgen er in tegenstelling tot brandwerende bekleding voor dat de brand beperkt blijft, waardoor automobilisten meer tijd krijgen om zich lopend in veiligheid te brengen. En het water beperkt de verspreiding van rookgassen aanzienlijk. Sprinklers en/of watermist maken het dus ook voor hulpverleners veel veiliger om op te treden. En sprinklers/watermist zorgen op de plaats van de brand voor afkoeling, waardoor de kans heel klein is dat het beton te heet wordt. En deze systemen worden ó ók veelvuldig voor de brandbeveiliging van parkeergarages ingezet. Als het in parkeergarages een goede oplossing is, geldt dat ook voor tunnels. En breder aangevlogen zijn er meer technieken/ervaringen, te weten: infrarood branddetectie aan de ingang van een tunnel: toegang tunnel wordt gesloten, aanwezige voertuigen verlaten de tunnel of inzet van watermist kanonnen ontwikkeld voor tunnels of wandkoelinstallaties die de brand volgen (smartcloud principe) en met detectie is een snelle positie bepaling van de brand mogelijk, waarmee ook de verkeerstromen gestuurd worden. Met lineaire detectie is het zelfs mogelijk op 2 meter nauwkeurig brand te bepalen en ook richting, lengte en intensiteit te meten.

Het probleem is niet gering. In eerste instantie betreft het de Salland-Twentetunnel (N35), de Ketheltunnel (A4), de Tweede Coentunnel (A10) en de Koning Willem Alexandertunnel (A2). Maar ook de nog in aanbouw zijnde Gaasperdammertunnel (A9) voldoet niet. Er komt nog onderzoek naar de veiligheid van tunnels van voor 2008 en overige infrastructurele projecten, zoals aquaducten en spoortunnels. Al dit onderzoek richt zich echter alleen op methodes om het beton te bekleden en op hoe een en ander budgettair en politiek te verantwoorden is. Het is werkelijk weer verbluffend en ontluisterend hoe hierbij de aanwezige, hoogwaardige vakkennis binnen het in brandpreventie gespecialiseerde bedrijfsleven wordt genegeerd. Een simpele consultatie bij branchevereniging Federatie Veilig Nederland kan het ministerie van I&W zo al gauw tientallen miljoenen euro ’s besparen. En het gaat zeker niet alleen om geld. Als door een noodlottig ongeval een tunnel in een inferno verandert, voorkomt de brandwerende bekleding misschien dat de tunnel instort, maar het gevaar voor aanwezigen wordt er niet minder door. De kans op dodelijke slachtoffers blijft dus onverminderd groot. Bovendien kan van de brandweer niet worden verwacht dat deze de levens van medewerkers op het spel zet om een tunnel te redden, waardoor het bouwwerk na verloop van tijd alsnog verloren zal gaan.

Het is nog niet te laat. Er is nog geen definitief besluit genomen. Wij roepen minister Van Nieuwenhuizen dus op om zich alsnog wat breder te ori ënteren op de mogelijkheden om tunnels en andere ondergrondse bouwwerken effectief en effici ënt tegen zeer felle branden te beveiligen. Dit het liefst voordat weer door schade en schande wordt ontdekt dat de verkeerde keuzes zijn gemaakt, door voorbij te gaan aan specialisten die echt kennis van zaken hebben als het gaat om brandpreventie.

Boele Staal

Algemeen Voorzitter Federatie Veilig Nederland

Oktober 2018