COEN-enquete vierde kwartaal 2023

20 november 2023

Ondernemersvertrouwen licht gedaald begin vierde kwartaal

Het ondernemersvertrouwen, de stemmingsindicator van het Nederlandse bedrijfsleven, komt aan het begin van het vierde kwartaal van 2023 uit op -10,1. Dit is lager dan het gemiddelde van de reeks (-3,9) en een daling ten opzichte van een kwartaal eerder, toen de indicator uitkwam op -8,3. Hiermee is het ondernemersvertrouwen voor het achtste kwartaal op rij negatief. Bij negen van de veertien bedrijfstakken daalt de stemmingsindicator, bij vijf neemt het vertrouwen toe. Binnen de vervoer en opslag daalt de stemming het sterkst. Ondernemers in de informatie en communicatie zijn als enige positief gestemd.

In de bedrijfstak verhuur en handel van onroerend is het ondernemersvertrouwen negatief, maar wel het sterkst verbeterd, gevolgd door de delfstoffenwinning. Ook in de zakelijke dienstverlening en de informatie en communicatie is een lichte verbetering van het ondernemersvertrouwen. Voor het derde kwartaal op rij zijn ondernemers in de informatie en communicatie licht positief gestemd. In de cultuur, sport en recreatie is het ondernemersvertrouwen voor het derde kwartaal op rij nagenoeg neutraal en onveranderd. Bij alle andere bedrijfstakken is de stemmingsindicator negatief.

Omzetontwikkeling negatief

Per saldo ruim 3 procent van de ondernemers zag de omzet dalen in het derde kwartaal ten opzichte van het tweede kwartaal. Een jaar eerder zag per saldo 4 procent een omzetstijging. Er zijn vrijwel evenveel ondernemers die hun concurrentiepositie op de Nederlandse markt hebben zien verbeteren dan verslechteren in de afgelopen drie maanden. Wel is het saldo iets minder positief dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar. Over de ontwikkeling van de personeelssterkte zijn ondernemers minder positief dan vorig jaar. Bij de winstgevendheid zijn de negatief gestemde ondernemers met ruim 6 procent in de overhand, maar wel iets minder dan vorig jaar. Dit geldt ook voor het oordeel over het economisch klimaat.

Minder vaak stijging verkoopprijzen verwacht

Per saldo verwacht ruim 17 procent van de ondernemers dat de verkoopprijzen en/of tarieven zullen stijgen in de komende drie maanden. Dit is fors lager dan vorig jaar, toen per saldo ruim 46 procent van de ondernemers een stijging verwachtte. Over het economisch klimaat in de komende drie maanden zijn ondernemers pessimistisch. Wel daalde dit pessimisme ten opzichte van het vierde kwartaal van 2022.

Meer omzet, personeel en investeringen verwacht in 2024

Aan het begin van het vierde kwartaal is ondernemers, behalve naar hun verwachting voor het komende kwartaal, ook naar hun verwachting voor het komende jaar gevraagd. Per saldo ruim 17 procent van de ondernemers verwacht in 2024 meer om te zetten dan in 2023. Dit optimisme voor het komende jaar is hoger dan een jaar geleden, maar lager dan in de acht jaar daarvoor. Verder verwacht per saldo ruim 14 procent van de ondernemers in 2024 meer personeel te hebben dan in 2023. Dit is lager dan een jaar geleden, met name in de bedrijfstakken vervoer en opslag en de industrie. Ook verwacht per saldo ruim 4 procent in 2024 meer te investeren dan in 2023. Binnen de bedrijfstakken lopen de verwachtingen hierover uiteen.

Download de COEN-enquete Q4 2023

De Conjunctuurenquete Nederland ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen die hen aangaan zoals omzetontwikkelingen, winstgevendheid, investeringen en personeelssterkte. Hierbij wordt gevraagd naar ervaringen in het afgelopen kwartaal en verwachtingen voor het lopende kwartaal. Het ondernemersvertrouwen voegt verschillende van deze onderwerpen samen om tot een samenvattend sentiment te komen. Het is zowel voor heel Nederland als diverse sectoren en branches beschikbaar.

Voor het dashboard zie: http://www.ondernemersplein.nl/coen